AKDENİZ ÜNİVERSİTESİ’NDEN BİLİME TARİHİ KATKI

Akdeniz Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Arkeoloji Bölümü öğretim üyelerinin de yer aldığı uluslararası bir araştırma ekibi, Neolitik Dönemin Batı Anadolu ve Ege’deki yayılımına ilişkin çarpıcı bulgulara ulaştı. Saygın bilim dergisi Science’ın 26 Haziran 2025 sayısında yayımlanan araştırma; kültürel, arkeolojik ve genetik verileri bir arada değerlendirerek Neolitik yaşam biçimlerinin bölgedeki çok katmanlı gelişimini ortaya koydu.

Projeye, Prof. Dr. Mehmet Somel’in koordinasyonunda ODTÜ ve Akdeniz Üniversitesi’nden bilim insanları katkı sundu. Tlos Antik Kenti Kazısı kapsamında incelenen Girmeler Höyük buluntuları, Orta ve Batı Anadolu’daki 11 Neolitik yerleşimden elde edilen toplam 30 yeni antik DNA örneğiyle birlikte değerlendirilerek tarih öncesi toplulukların genetik sürekliliği ve dönüşüm süreçleri analiz edildi.

Araştırma, Batı Anadolu’daki yerel avcı-toplayıcı topluluklarla Orta Anadolu’dan gelen tarımcı grupların yaklaşık 9000 yıl önce hem kültürel hem biyolojik olarak kaynaştığını ortaya koydu. Bununla birlikte, özellikle Likya Bölgesi’nde bazı toplulukların biyolojik kaynaşma olmaksızın, yalnızca kültürel etkileşim yoluyla Neolitik yaşam biçimine geçtiği belirlendi.

Çalışmanın dikkat çeken sonuçlarından biri, kültürel benzerliklerin genetik benzerliklerle paralel ilerlemediğini göstermesi oldu. Bu bulgu, arkeolojinin ünlü söylemi “çömlek insan değildir” tezine güçlü bir genetik destek sundu. Elde edilen veriler, Batı Anadolu’nun salt bir geçiş güzergâhı değil, kültürel ve genetik açıdan özgün bir sentez merkezi olduğunu da kanıtladı.

Tlos’un kuzeyinde yer alan Girmeler yerleşimi; karstik mağaraları, höyük yapısı ve MÖ 14. bin yıla uzanan iskan izleriyle Likya Bölgesi’nin en önemli prehistorik merkezlerinden biri olma özelliğini taşıyor. Mezolitik’ten Osmanlı’ya kadar kesintisiz buluntular sunan yerleşim, bölgedeki yaşamın çok katmanlı tarihsel gelişimini yansıtıyor.