2025’İN ARKEOLOJİK KEŞİFLERİ TARİHİ YENİDEN YAZDI

Siyasi gelişmelerin ve bölgesel çatışmaların gölgesinde geçen 2025 yılı, bilim dünyası açısından çarpıcı arkeolojik keşiflerle hafızalara kazındı. Farklı kıtalarda yürütülen kazılar, insanın doğayla, hayvanlarla ve ölümle kurduğu ilişkiye dair önemli ipuçları sundu.

BOLİVYA’DA REKOR SAYIDA DİNOZOR AYAK İZİ
Bolivya’daki Torotoro Ulusal Parkı’nda yapılan kazılarda 16 bin 600 dinozor ayak izi ve 1378 yüzme izi tespit edildi. Yaklaşık 7 bin 485 metrekarelik alanda bulunan izlerin, 145-66 milyon yıl önce yaşayan teropod dinozorlara ait olduğu belirlendi. Bulgular, tek alanda bulunan en fazla dinozor ayak izi olarak kayıtlara geçti ve Plos One dergisinde yayımlandı.

İNGİLTERE’DE 400 BİN YIL ÖNCESİNE AİT ATEŞ KULLANIMI
İngiltere’nin Suffolk bölgesindeki Barnham kazı alanında, insanların yaklaşık 400 bin yıl önce bilinçli ateş kullandığına dair güçlü kanıtlar bulundu. Pişmiş kil parçaları, ısıyla çatlamış el baltaları ve pirit mineralleri, kontrollü ateş kullanımını ortaya koydu. Bulgular, ateşin insanlık tarihinde sanılandan çok daha erken kullanıldığını gösterdi ve Nature dergisinde yayımlandı.

İSPANYA’DA 20 BİN YILLIK BALİNA KEMİĞİ ALETLERİ
İspanya’nın Biskay Körfezi çevresinde ve Santa Catalina Mağarası’nda, balina kemiklerinden yapılmış 20 bin yıllık aletler bulundu. Keşif, erken dönem insanların deniz memelileriyle ilişkisini ve dönemin deniz ekolojisini anlamada önemli bir dönüm noktası olarak değerlendirildi.

HİNDİSTAN’DA YAZI TARİHİNE YENİ BAKIŞ
Hindistan’ın Tamil Nadu eyaletindeki Keeladi köyünde ortaya çıkarılan bulgular, “Ashokan Brahmi” yazısının tüm Güney Asya yazı sistemlerinin atası olduğu yönündeki inanışı sarstı. MÖ 6. yüzyıla tarihlenen Tamil Brahmi yazısı, yazının bölgede bağımsız biçimde geliştiğini ortaya koydu.

POMPEİ HALKI FELAKETTEN SONRA GERİ DÖNMÜŞ
İtalya’da yapılan kazılar, MS 79’daki Vezüv Yanardağı patlamasından sonra Pompei halkının kente geri döndüğünü ve harabeler arasında yaşamaya devam ettiğini gösterdi. Bulgular, hayatta kalanların zorlu koşullarda kentte tutunmaya çalıştığını ortaya koydu.

KEDİLER İNSANLARLA SANILANDAN DAHA GEÇ YAKINLAŞTI
DNA analizlerine dayanan yeni araştırmalar, kedilerin insanlarla ilişkisinin 10 bin yıl önce değil, yaklaşık 3 bin 500–4 bin yıl önce Kuzey Afrika’da başladığını ortaya koydu. Bulgular, kedilerin Antik Mısır merkezli bir süreçle evcilleştiğini gösterdi. Çalışma Cell Genomics dergisinde yayımlandı.

AVUSTRALYA’DA 26 MİLYON YILLIK YIRTICI BALİNA
Avustralya kıyılarında bulunan “Janjucetus dullardi” adlı fosil, yaklaşık 26 milyon yıl önce yaşamış, keskin dişli ve avcı bir balina türünü gün yüzüne çıkardı. Fosil, soyu tükenmiş balinalara dair en iyi korunmuş örneklerden biri olarak değerlendirildi.

VİETNAM’DA 14 BİN YILLIK MUMYALAMA
Vietnam’da keşfedilen kemiklerdeki yanma izleri, insan mumyalama işleminin bilinen en eski örneğinin 14 bin yıl öncesine uzandığını gösterdi. Bu bulgu, ölüm ritüellerinin tarihini binlerce yıl geriye çekti.